Invoering van de Omgevingswet wordt op dit moment voorzien in begin 2021. Deze nieuwe wet integreert wet- en regelgeving voor wonen, werken, ondernemen en recreëren. Waarom is deze grote verandering in het omgevingsrecht noodzakelijk en wat betekent dit voor de praktijk? In dit artikel zal worden ingegaan op de achtergrond van de Omgevingswet en op twee nieuwe juridische  instrumenten in de Omgevingswet.

Achtergrond Omgevingswet

De Omgevingswet houdt een volledige herziening van het stelsel van ruimtelijke regels in. Deze ingrijpende verandering moet ervoor zorgen dat het doel van een initiatief in de fysieke leefomgeving centraal komt te staan. Dit in plaats van administratieve vragen die nu de boventoon voeren. De wetgever hoopt deze doelstelling te bereiken door meer ruimte aan initiatieven te geven. Het mogelijk maken van lokaal maatwerk en het geven en vragen van vertrouwen zal hieraan moeten bijdragen. Naast het indammen van de huidige ‘administratieve jungle’ van procedures en regels heeft de Omgevingswet ook als doel om het omgevingsrecht toekomstbestendig te maken. Volgens de wetgever richt de bestaande wetgeving zich namelijk onvoldoende op duurzame ontwikkeling, doordat het belang van een langetermijnvisie niet duidelijk wordt onderstreept.

De bovenstaande visie heeft de wetgever verwoord in de volgende maatschappelijke doelen: de Omgevingswet is, met het oog op duurzame ontwikkeling, gericht op het (a) bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit en (b) het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies.

Wet- en regelgeving geïntegreerd

Twee belangrijke doelen die aan de Omgevingswet ten grondslag liggen, zijn het indammen van de vele procedures en regels in het omgevingsrecht en het toekomstbestendig maken daarvan. In het verminderen van procedures en regels liggen veel veranderingen voor de dagelijkse praktijk besloten. De Omgevingswet integreert een groot aantal omgevingsrechtelijke wetten, zoals de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en de Crisis- en Herstelwet. Opmerkelijk bij deze verandering is ook dat er ter uitvoering van de Omgevingswet slechts vier algemene maatregelen van bestuur zullen komen. Dit in tegenstelling tot de huidige 120 algemene maatregelen van bestuur. Een dergelijk grote verandering op centraal niveau heeft natuurlijk ook consequenties voor de onderliggende niveaus. Provincies, gemeenten en waterschappen zullen hun huidige regelingen moeten integreren of vernieuwen.

Omgevingsvisie

Een van de zes kerninstrumenten van de Omgevingswet is de omgevingsvisie. De wens om het omgevingsrecht toekomstbestendig te maken komt concreet naar voren in deze omgevingsvisie. De omgevingsvisie is een document waarin een langetermijnvisie wordt gegeven over de noodzakelijke en gewenste ontwikkelingen van de fysieke leefomgeving. Het rijk en de provincies zijn verplicht om dit document op te stellen, aan de gemeenten komt een keuzevrijheid toe. De omgevingsvisie zal in de praktijk een belangrijke leidraad zijn voor het te vormen beleid.

Omgevingsplan

Decentrale regelgeving is een tweede kerninstrument van de Omgevingswet. Deze regelgeving zal onder andere terecht komen in gemeentelijke omgevingsplannen. Een aanstaande verandering op dit gebied zal de vervanging van het bestemmingsplan door het omgevingsplan zijn. Het omgevingsplan integreert het bestemmingsplan met andere gemeentelijke regelingen zoals beheersverordeningen, monumentenverordeningen en bomen- of kapverordeningen.

Tot slot

De Omgevingswet biedt meer ruimte voor particuliere ideeën. De houding bij het beoordelen van plannen moet meer verschuiven van ‘nee, tenzij’ naar ‘ja, mits’. Verder wordt het voor een initiatiefnemer mogelijk om via één eenvoudige aanvraag toestemming te vragen voor de activiteiten die hij wil gaan verrichten. Van deze en andere ontwikkelingen rondom de inwerkingtreding van de Omgevingswet houden wij u graag op de hoogte door middel van dit blog. Verschillende aspecten en onderdelen van de Omgevingswet zullen worden gesignaleerd en uitgewerkt.